Karta

Nota popularnonaukowa

Fotografia przedstawia dużą grupę górali stojących pod nowym kościołem parafialnym przy Krupówkach (pod wezwaniem św. Rodziny). Jest rok 1901. Fotografia daje wyobrażenie stroju i obyczajów górali, przedstawia też fragmentaryczny widok nowego w tamtych czasach kościoła. Stanowi przykład dobrej fotografii amatorskiej w technice czarno-białej, tonowanej, z albumu krakowskiej rodziny Pusłowskich. Muzeum Fotografii w Krakowie posiada trzy takie albumy. Autorem fotografii mógł być Ksawery Pusłowski. Fotografie w albumach przedstawiają Tatry, Zakopane, Pieniny, wieś Frydman, wybrzeże Morza Śródziemnego, Bretanię, Kraków i inne widoki. Kilka fotografii przedstawia też chłopów podkrakowskich na targu na placu Szczepańskim w Krakowie. Mężczyźni są w odświętnych strojach, stoją pod kościołem murowanym, z kamienia, po lewej figura św. Józefa, w głębi stok Gubałówki. Na I planie po prawej góral zwrócony w lewo, ubrany w portki, cuchę, pośrodku trójka chłopców w portkach, białych koszulach i serdakach, wszyscy w kapeluszach góralskich. Chłopcy góralscy stanowią barthesowskie punctum na tej fotografii, detal przyciągający uwagę widza. Interesujących detali jest więcej – kolejny góral po prawej, kamienie w konstrukcji kościoła, rzeźba św. Józefa na cokole. Ks. Józef Stolarczyk położył kamienne fundamenty pod nowy kościół w 1877 roku. Wznoszono go powoli rękami górali z górskiego kamienia w latach 1879 -1896, dzięki ofiarności parafian i właściciela dóbr zakopiańskich hrabiego Władysława Zamoyskiego. Budową kierował architekt Józef Dziekoński. Po śmierci księdza Józefa Stolarczyka ( 6 VII 1893 r.) drugim proboszczem Zakopanego był ksiądz Kazimierz Kaszelewski. Nowy proboszcz dokończył budowy kościoła i ołtarzy, zbudował nową plebanię, założył nowy cmentarz parafialny i założył krzyż na Giewoncie ( 19 VIII 1901 roku). Nowy kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Rodziny został konsekrowany 16 IX 1899 r. przez ks. biskupa krakowskiego Jana Puzynę. Może jest to moment wyniesienia krzyża na Giewont? Wskazywałaby na to duża grupa mężczyzn; ujęcie wykonane latem: w tle rozpościera się porośnięta trawą hala, na I planie jest widoczna gęsta trawa. Krzyż na Giewoncie zainstalowano w sierpniu 1901 roku, poświęcony był w tym kościele. W Zakopanem w okolicach Krupówek (poczta, Dom Turysty, Muzeum Tatrzańskie) , a także w Tatrach (schroniska) powstawały w tym czasie kamienne budowle, obok tradycyjnej drewnianej zabudowy, która dziś jest szczególnie ceniona. Zwraca uwagę całkowity brak kobiet, góralek, jest jedynie grupa mężczyzn, którzy tradycyjnie zbierają się pod kościołem. Może to tylko niedzielny zwyczaj?

Autor noty

Małgorzata Kanikuła