Twórca

Artysta multimedialny, fotograf, autor filmów wideo i instalacji, prekursor sztuki krytycznej, tzw. sztuki ciała oraz estetyki queer. Działa od początku lat 80. XX wieku. W stanie wojennym projektował ulotki i plakaty sprzeciwiające się wydarzeniom w kopalni "Wujek", za nielegalną działalność kolporterską trafił do więzienia. W 1982 roku miała miejsce jego pierwsza indywidualna wystawa w Łodzi w galerii "Strych". W latach 1983-1986 działał w środowisku łódzkiej Kultury Zrzuty. Stworzył wówczas swe pierwsze prace wideo: "Obrzędy intymne" (1984), "Perseweracja mistyczna" (1984) i  "Jak tresuje się dziewczynki" (1987). Od 1985 roku wspólnie z Jerzym Truszkowskim, Barbarą Konopką i Jackiem Rydeckim założył rodzaj artystycznej komuny, alternatywnej wobec Strychu, przeprowadzając m.in. działania artystyczne z pacjentami szpitala psychiatrycznego oraz występy zespołu punkowego Sternenhoch. W latach 90. XX wieku Libera współpracował z Zofią Kulik i Przemysławem Kwiekiem. Współwydawał również czasopismo "Tango". 

W latach dziewięćdziesiątych powrócił do wątku protez dorosłości w świecie dziecka, tworząc serie fikcyjnych zabawek: "Ciotka Kena" (1994), "Universal Penis Expander" (1995), "Możesz ogolić dzidziusia" (1996),  "Urządzenia korekcyjne"(1996) oraz zestaw figurek "Eroica" (1997). Najsłynniejszą pracą stało się "Lego. Obóz koncentracyjny" (1994), składające się na cykl fotografii i opakowań klocków lego do budowy obozu koncentracyjnego. W 2022 roku tygodnik Polityka uznał je za jedno z dziesięciu najważniejszych dzieł sztuki ostatniego trzydziestolecia.

Na początku XXI wieku Libera skoncentrował się na fotografii oraz analizie przestrzeni mediów i kwestiach obrazu w kulturze masowej. Powstały cykle: "Pozytywy", "Kolarze", "Mieszkańcy", "Porażka w przełaju", "Albumy fotograficzne" oraz fikcyjne strony z popularnych, wysokonakładowych gazet na których umieścił spreparowane artykuły na temat artystów neoawangardowych z lat siedemdziesiątych: Zofii Kulik, Jana Świdzińskiego, Anastazego Wiśniewskiego i Andrzeja Partuma. W 2005 roku wspólnie z poetą i prozaikiem Dariuszem Foksem opublikował książkę "Co robi łączniczka", nawiązującą do historii Powstania Warszawskiego. W 2009 roku w Zachęcie odbył się pierwszy w Polsce retrospektywny przegląd twórczości artysty, wystawa "Libera. Prace 1981–2009", obejmujący trzy dekady jego aktywności w sztuce. Kolejny photo-book "Fotografie" (2012) był pierwszym retrospektywnym przeglądem twórczości fotograficznej Libery i zawierał zdjęcia powstałe w latach 1982-2012. 

W 2011 roku Zbigniew Libera został laureatem pierwszej edycji Nagrody Filmowej utworzonej przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Polski Instytut Sztuki Filmowej i Szkołę Wajdy, dzięki której zrealizował swój debiut filmowy "Walser". Jest autorem wielu wystaw indywidualnych w kraju i za granicą oraz nagród, m.in.: Nagrody Filmowej Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2011) oraz Gwarancji Kultury 2013 w kategorii Sztuki Wizualne za projekt „Kurator: Libera”. W 2023 roku został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Jest współtwórcą dwóch klubokawiarni: Baumgart/Libera i Aurora. Na stałe współpracuje z Galerią Raster. Głównym motywem jego twórczości pozostaje własne doświadczenie oraz konfrontacja z rzeczywistością.

Bibliografia:

Libera Z.,  Atlasy fotograficzne i inne wydawnictwa. W samym centrum uwagi. Część 2 / Zbigniew Libera. Photographic Atlases and Other Publications. At The Very Centre of Attention. Part 2, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa, 2006

https://culture.pl/pl/tworca/zbigniew-libera