Twórca

14.03.1924 - 02.07.2014

Jerzy Lewczyński - artysta fotograf, krytyk i publicysta. Urodził się w Tomaszowie Lubelskim. Od 1945 mieszkał w Gliwicach, gdzie ukończył studia na Politechnice. W 1951 współzałożyciel Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, a od 1956 członek zarządu Związku Polskich artystów Fotografików. Uczestniczył w licznych wystawach, m.in. „Fotografia subiektywna” (1968) i „Fotografowie poszukujący” (1971). Autor „Antologii Fotografii Polskiej” (2000). Fotografię uprawiał amatorsko od czasu II wojny światowej. W latach 50. XX w. początkowo tworzył pod wpływem estetyki piktorializmu, a także socrealizmu. W II połowie lat 50. zwrócił się w kierunku eksperymentu formalnego – inspirował się tradycją przedwojennej awangardy – surrealizmem, twórczością Laszlo Moholy-Nagy’a i Man Raya oraz włoskim neorealizmem, a w późniejszym okresie także strukturalizmem. W 1957 nawiązał kontakt z Bronisławem Schlabsem i Zdzisławem Beksińskim, z którymi utworzył nieformalną grupę dążącą do autonomii i oryginalności twórczej. Wystawiali wspólnie w Galerii Krzywe Koło (1958) oraz Gliwicach (1959). Znajomość z Beksińskim wpłynęła na jego poglądy na sztukę i literaturę, stając się inspiracją dla własnych poszukiwań i dążeń do syntetyzowania życia w obrazie. W głównym nurcie twórczości posługiwał się m.in.: dekonstrukcją, cytatem, używał zestawów zdjęć, przede wszystkim z myślą o skonstruowaniu uniwersalnego przekazu dotyczącego pojęć egzystencjalnych, historii prywatnej i publicznej, pamięci czy sfery emocjonalnej. Od końca lat 60. pracował nad autorską koncepcją archeologii fotografii, sformułowaną ostatecznie w latach 90. Pozwoliła mu ona „poszerzyć oddziaływanie obrazu fotograficznego oraz stworzyć instrument badania przeszłości”. W latach 60. i 70. zaczął wykorzystywać w swoich działaniach fotografię amatorską i anonimową. W cyklu „Fotografia pamiątkowa” dokumentował przez szereg lat absurdalne czy humorystyczne sytuacje zauważone w otaczającej codzienności, które traktował jako metafory życia społeczno-politycznego w Polsce. Zaangażowany w popularyzację historii polskiej fotografii, był m.in. autorem „Antologii fotografii polskiej” (Bielsko-Biała, 1999). Zmarł w Gliwicach. Bibliografia: J. Kordjak-Piotrowska J., Egzystencje. Polska fotografia awangardowa 2. połowy lat 50., kat. wystawy. MNW, Warszawa 2005. Jerzy Lewczyński. „Archeologia fotografii” prace z lat 1941-2005, red. Jurecki K., Września 2005. Jerzy Lewczyński Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Lewczy%C5%84ski [dostęp: 30.07.2021].