Po krakowsku!

„Po krakowsku”, to znaczy jak? Autentycznie ludowo czy w stylizacji? MuFo zgromadziło wiele fotografii ilustrujących folklor, wśród nich znaczący zbiór związanych z regionem krakowskim – w tym portrety w strojach autentycznych (MHF 34877/II, MHF 5990/II, MHF 14500/II/16, MHF 45466/F, MHF 5806/II/2, MHF 5664/II, MHF 5665/II) i wzorowanych na krakowskich (MHF 5043/II, MHF 2026/II/3), przedstawienia scen rodzajowych aranżowanych w atelier (MHF 20103/II – MHF 20107/II) i uchwyconych na gorąco. Jak ta z krakowskiej ulicy Wolskiej (obecnie marszałka Józefa Piłsudskiego), sprzed Resursy Kupieckiej, gdzie widzimy gromadę krakowianek i krakowian konno – to autentyczna banderia ze wsi Łuczanowice (obecnie osiedle w dzielnicy Nowa Huta) przybyła na ślub hrabianki Mycielskiej (MHF 34088/II). Z innej fotografii uśmiechają się do nas piękne panny ubrane po krakowsku, trębacz w białej sukmanie i krakusce, woźnica w krakusce – drabiniastymi wozami jedzie wesołe towarzystwo (MHF 2667/II).

Mieszkańców podkrakowskich wsi uwieczniali m.in. Walery Rzewuski (MHF 20103/II – MHF 20107/II) oraz Ignacy Krieger, który od lat 60. XIX w. fotografował charakterystyczne typy ludowe spotykane na ulicach, targach, uroczystościach kościelnych. Fotograf zapraszał ich do własnego atelier, rodzinnej firmy mieszczącej się w Krakowie w kamienicy narożnej przy zbiegu Rynku Głównego i ulicy św. Jana. Podczas statycznych sesji modele – dorośli i młodzież – byli ubrani we własne stroje, używane na co dzień i od święta. Portrety typów ludowych powielane w dużych nakładach były przedmiotem handlu bezpośrednio w zakładzie i w księgarniach. Do zapoznania się z bogatym materiałem z pracowni rodziny Kriegerów zachęcają nas chłopcy z palmą wielkanocną (MHF 12502/II). Zwraca uwagę kolorowanie wykonane ręczne na licu fotografii. W ten sposób rekompensowano brak możliwości oddania naturalnych barw (MHF 12503/II, MHF 12504/II, MHF 10557/II, MHF 10559/II).

Fascynacja ludowością, w tym strojem krakowskim, trwa od wielu lat. Chętnie ubierano po krakowsku dzieci (MHF 1803/II, MHF 1854/II/20, MHF 29982/II). Czasem był to tylko jeden element, np. pas z brzękadłami (MHF 4900/II). Dzieci na zdjęciu z zakładu „KUCZYŃSKI / ZAKŁAD ARTYST: / FOTOGRAFICZNY / KRAKÓW / RYNEK / PAŁAC SPISKI” są przebrane w stroje stylizowane na krakowski – kierezję i krakuskę – oraz góralski – gorset z motywem szarotki (MHF 5736/II).

Krakowiaków spotykamy na uroczystościach państwowych, kościelnych, szkolnych, rodzinnych, czyli podczas ważnych chwil dla różnych społeczności (MHF 2562/II, MHF 7722/II, MHF 14522/II, MHF 14808/II). Obchody pięćsetlecia bitwy pod Grunwaldem zgromadziły w Krakowie w 1910 roku różne stany. Nowo odsłonięty pomnik grunwaldzki stał się obowiązkowym punktem wycieczek, po których na pamiątkę zostawały wspólne fotografie, jak ta z zakładu Edwarda Pierzchalskiego (MHF 166/II).

Przygotowała Lucyna Król
Dział Konserwacji i Przechowywania Zbiorów

Bibliografia:

• Koziński J., Fotografia krakowska w latach 1840–1914. Zarys historii, Kraków 1978.
• Mossakowska W., Walery Rzewuski (1837–1888) fotograf. Studium warsztatu i twórczości, Wrocław 1981.
• Możdżyńska-Nawotka M., O modach i strojach, Wrocław 2002, seria „A to Polska właśnie”.