Pierwsza małoobrazkowa lustrzanka jednoobiektywowa

Badacze historii techniki fotograficznej napotykają często na poważne dylematy związane z ustaleniem pierwszeństwa pewnych rozwiązań zastosowanych w aparatach fotograficznych. Doskonałym tego przykładem jest toczący się od wielu lat spór o to, kto opracował pierwszą lustrzankę jednoobiektywową na małoobrazkową błonę zwojową.

Już w 1861 roku angielski fotograf Thomas Sutton skonstruował aparat rejestrujący obraz na płytach szklanych, w którym zastosował lustro rzutujące obraz z obiektywu zdjęciowego na umieszczoną poziomo matówkę. Lustro to było zamocowane na specjalnym obrotowym mechanizmie, który pozwalał na jego podnoszenie przed wykonaniem zdjęcia. Zastosowanie tego złożonego mechanizmu powodowało, że wykorzystujące lustra aparaty posiadały znaczne rozmiary i uwieczniały obraz na dużych płytach szklanych. Podobne aparaty lustrzane stały się bardzo popularne w pierwszych latach XX wieku, a najbardziej znanymi producentami były niemieckie firmy Mentor Kamerafabrik Goltz & Breutmann czy Curt Bentzin, a także amerykański Graflex Inc. Jednak dopiero w 1933 roku w handlu pojawił się znacznie mniejszy aparat Exakta VP (Vest Pocket), który rejestrował obraz na błonie zwojowej typu 127 o szerokości 4,5 cm. Drezdeńska firma Ihagee, która go opracowała, trzy lata później zaprezentowała na Wiosennych Targach Lipskich pierwszą w historii lustrzankę małoobrazkową o wymiennym obiektywie, nazwaną Kine Exakta, jednak w tym momencie pojawił się niespodziewanie konkurent w walce o pierwszeństwo – skonstruowany przez A.O. Gelgara aparat Gelveta. Ta opracowana w Związku Radzieckim lustrzanka wyróżniała się nie tylko niespotykanym kształtem, w którym nad zaokrąglonym korpusem dominował prostopadłościenny kominek ale także wykorzystaniem do zdjęć błony małoobrazkowej. Aparat został już w 1934 roku opisany w czasopiśmie „Sowietskoje Foto”. W dwa lata później ta sama gazeta donosiła o rozpoczęciu seryjnej produkcji aparatu, który zaczął nosić zmienioną nazwę Sport. Jak to często bywało w ZSRR – znalazł się jednak w handlu dopiero w październiku 1937 roku, rozpoczęcie jego sprzedaży miało bowiem uświetnić 20 rocznicę wybuchu Rewolucji Październikowej.

Przygotował Marek Maszczak
Dział Fotografii i Technik Fotograficznych