Twórca

16 stycznia 1846 - 4 stycznia 1890

Okres działalności: 1880 - 1890

Krakowski fotograf, właściciel zakładu fotograficznego. Jeden z popularyzatorów i najwybitniejszych przedstawicieli fotografii tatrzańskiej. 

Był synem malarza i profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Jana Nepomucena Bizańskiego, autora portretów, obrazów religijnych i historycznych. W 1880 roku otworzył zakład fotograficzny „Pod Nową Bramą” przy ul. Siennej 10 w Krakowie, w 1884 roku przeniesiony na pl. Szczepański 3. Był autorem wielu portretów znanych osobistości, m.in.: Józefa Kotarbińskiego, Henryka Sienkiewicza, Łukasza Dobrzańskiego, Władysława Mickiewicza oraz Tadeusza Matejki, syna Jana. Przyjaźń z malarzem i fotografem Walerym Eljaszem-Radzikowskim - współzałożycielem Towarzystwa Tatrzańskiego, zaowocowała jego szczególną pasją do Tatr i fotografii tatrzańskiej. Jest autorem licznych widoków Krakowa, Krynicy i Tatr. Dokumentował folklor podhalański, kulturę, architekturę i zwyczaje górali, a także rozwój Zakopanego, co nadaje jego twórczości głęboki kontekst kulturowy. Uwiecznił również podobizny wybitnych przewodników tatrzańskich i typów zakopiańskich, m.in. Jędrzeja Wali Młodszego i Jana Krzeptowskiego oraz osób blisko związanych z Tatrami: Walerego Eljasza-Radzikowskiego oraz księdza Józefa Stolarczyka. W 1889 roku Stanisław Bizański wykonał w Tatrach 86 fotografii, obejmujących takie lokacje, jak: Hala Gąsienicowa, Dolina Pięciu Stawów Polskich, Morskie Oko, Dolina Białej Wody, Dolina Kościeliska, Dolina Małej Łąki oraz doliny reglowe. 

Po nagłej śmierci artysty w wieku 43 lat, prowadzenie zakładu fotograficznego przejęła jego żona Maria z synem Władysławem. W 1892 roku otwarto filie w Zakopanem i Krynicy, które działały do 1900 roku. Drugi z synów – Kazimierz został zapalonym taternikiem i fotografem tatrzańskim.

Fotografie Bizańskiego, po jego śmierci w 1891 roku, stały się integralną częścią publikacji Towarzystwa Tatrzańskiego pt. „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, gdzie były prezentowane jako heliograwiurowe dodatki, ciesząc się dużym zainteresowaniem miłośników Tatr. Z inicjatywy rodziny wydano drukiem w formie albumowej dwa albumy zawierające jego dzieła: „Widoki Tatr w fotografiach Stanisława Bizańskiego”, obejmujące 60  zdjęć oraz „Widoki z Tatr” z 30 reprodukcjami. W 2005 roku ukazała się publikacja „Fotografia tatrzańska do 1918 roku - Stanisław Bizański, Awit Szubert i inni”. 

Prace artysty prezentowano m.in. na wystawie „Fotografia tatrzańska do 1918 roku - Stanisław Bizański, Awit Szubert i inni” w Galerii Bielska BWA w Bielsku-Białej (2005) oraz ekspozycji z okazji jubileuszu 120-lecia Muzeum Tatrzańskiego „Tatry – czas odkrywców” w Galerii Sztuki im. W. i J. Kulczyckich na Kozińcu w Zakopanem (2009).

Prace Stanisława Bizańskiego znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Fotografii w Krakowie, Muzeum Krakowa, Muzeum Tatrzańskiego, Muzeum Narodowego w Kielcach, Biblioteki Narodowej, Ośrodka KARTA  i Muzeum Regionalnego w litewskim Kelme.

Źródła:

Mossakowska W., Kraków na starej fotografii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1984.

Koziński J., „Fotografia Krakowska w latach 1840 – 1914”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978.

Żakowicz A., Gajewski K.,  „Fotografia tatrzańska do 1918 roku - Stanisław Bizański, Awit Szubert i inni”, Galeria Bielska BWA w Bielsku-Białej, 2005.