Twórca

Polski artysta fotograf, fotoreporter, podróżnik. Członek Polskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii w Warszawie, związany z krakowskim oraz warszawskim środowiskiem fotograficznym. Jeden z prekursorów polskiej fotografii artystycznej i prasowej, wybitny polski twórca fotografii artystycznej przełomu XIX i XX wieku.

Pochodził z rodziny szlacheckiej Hubal-Dobrzańskich herbu Leliwa z Dobrej (rodzice: Józef Kwiryn i Leontyna z Rudzkich) o silnych tradycjach patriotycznych i niepodległościowych. Studiował medycynę, którą porzucił po 5 latach nauki na rzecz pasji podróżniczej. Fotografią zainteresował się w 1893 roku, gdy dostał od kolegi aparat marki Steinheil, z którym wyruszył w podróż do Egiptu. Podczas 2-tygodniowej wycieczki po Nilu Dobrzański wykonał oraz samodzielnie wywołał 500 zdjęć, docenionych z uwagi na ich wysokie walory artystyczne. Rozpoczął wówczas współpracę z „Tygodnikiem Ilustrowanym” jako pierwszy etatowy fotoreporter, zdając obszerne cotygodniowe fotorelacje ze swoich afrykańskich podróży.

Odbył wiele wypraw podróżniczych, m.in. do Abacji, Hercegowiny, Czarnogóry, Dubrownika, Algieru, Egiptu, na Saharę i Lazurowe Wybrzeże oraz do Cannes. Podczas wypraw wykonywał obszerną dokumentację fotograficzną, prezentowaną później na licznych wystawach polskich i zagranicznych. Był laureatem wielu nagród fotograficznych: na wystawie międzynarodowej w Aleksandrii w 1895 roku zdobył dwie pierwsze nagrody oraz 2 medale za portrety i zdjęcia w ruchu; w 1896 roku otrzymał pierwszą nagrodę na wystawie w Hamburgu, a w 1897 roku złoty medal na wystawie fotograficznej w Paryżu za reportaż podróżniczy. W 1901 roku zdobył pierwszą nagrodę na pierwszej wystawie fotograficznej zorganizowanej w Warszawie, główną nagrodę w konkursie fotograficznym „Tygodnika Ilustrowanego”, złote medale na wystawach pocztówek oraz drugą nagrodę w konkursie etnograficznym zorganizowanym przez Towarzystwo Fotograficzne Warszawskie. Wprowadził polską fotografię artystyczną na arenę światową, był pierwszym, który prezentował fotografię autorską na wystawie zagranicznej jako twórca indywidualny, a nie reprezentant zakładu zawodowego. 

Dobrzański publikował na łamach prasy, m.in. w „Fotografie Warszawskim”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Strand Magazine” i prestiżowym magazynie „Photographische Mitteilungen” oraz rozpowszechniał reprodukcje swoich zdjęć w formie kart pocztowych. W 1898 roku cykl jego fotografii posłużył jako ilustracje do powieści „Filles d'Orient”  Louisa Gastine'a, autora poczytnych wówczas powieści przygodowych. Był też autorem licznych portretów znanych osobistości końca XIX wieku, m.in. Jacka Malczewskiego, Stanisława Przybyszewskiego i Władysława Reymonta. Wszechstronność Dobrzańskiego pozwoliła mu zarówno na wykonywanie reprodukcji malarskich, dokumentowanie polskich zabytków, folkloru i scen rodzajowych, fotografii pejzażowej i przyrodniczej oraz cenionych wówczas zdjęć w ruchu. 

Łukasz Dobrzański zmarł przedwcześnie w wieku 45 lat w Krakowie, został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Spadkobiercą jego twórczego dorobku artystycznego po śmierci zostało Polskie Towarzystwo Miłośników Fotografii w Warszawie, a od 1915 roku również Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości, którego kolekcja znajduje się obecnie w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Fotografie Łukasza Dobrzańskiego znajdują się również w zbiorach Muzeum Fotografii w Krakowie i Biblioteki Narodowej. 

Bibliografia:

Wacław Żdżarski, Historia fotografii warszawskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974, str. 114–121.

Fotograf Warszawski. Miesięcznik poświęcony fotografii i naukom z nią związanym, Nr. 2, Luty 1906.

Mapa Kultury – Podróże ilustrowane. O Łukaszu Dobrzańskim [online, dostęp 21.02.2025]