Twórca

5 maja 1911 – 24 sierpnia 1997

Okres działalności: 1956 - 1997

Artystka fotograf, jedna z najwybitniejszych polskich fotografek. Urodziła się w Stanisławowie. W latach 1930–1933 uczyła się w Głównej Szkole Gospodarczej Żeńskiej w Snopkowie pod Lwowem. Fotografią zainteresowała się pod wpływem brata Tadeusza (1909 – 1987), także fotografa, od którego dostała pierwszy aparat. 

Podczas II wojny światowej Zofia sprzedawała karty pocztowe, wykonane z negatywów brata. W 1944 wraz z rodziną przeprowadziła się do Rabki, a w 1945 zamieszkała w Bytomiu i rozpoczęła własną działalność gospodarczą, prowadząc sklep papierniczo-zabawkarski, często odwiedzany przez dzieci, co m.in. zainspirowało ją do powrotu do fotografowania. 

Jak sama wspominała, to jeden z przyjaciół ostatecznie przekonał ją do zakupu aparatu fotograficznego. W 1956 kupiła „Exaktę” oraz światłomierz. W 1954 roku została członkiem Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, gdzie prowadziła dział wystaw. Od 1961 roku należała do Związku Polskich Artystów Fotografików. W tym samym roku przeprowadziła się do Gliwic i rozpoczęła pracę jako nauczycielka fotografii na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej. 

Już pierwsza wystawa indywidualna fotografki zatytułowana „Mały człowiek”, która odbyła się w 1961 roku w Gliwicach, odniosła sukces i spotkała się z uznaniem środowiska. Za nowatorskie uznano wykorzystanie w tych pracach strategii pogłębionej obserwacji psychologicznej, dla ukazania głębi wrażliwości oraz autonomii emocjonalnej portretowanych dzieci. Wybrane fotografie, którym towarzyszyły cytaty z tekstów Janusza Korczaka, zostały opublikowane w albumie „Mały człowiek”, którego projekt graficzny wykonał Wojciech Zamecznik (1965). Liczne spośród późniejszych projektów fotografki są także poświęcone człowiekowi. W cyklu „Czas przemijania” (1964), na który składają się portrety ludzi w podeszłym wieku, pojawia się refleksja nad ulotnością i kruchością życia. Odwołujące się do surrealistycznej poetyki fotomontaże i kolaże z cyklu „Świat uczuć i wyobraźni” (1975-1979) składają się na sugestywny portret świata wewnętrznego, inspirowanego bezgraniczną wyobraźnią w ukazywaniu rozpiętości emocjonalnej człowieka. 

W 1978 roku rozpoczęła realizację „Zapisu socjologicznego” (wstępna koncepcja 1967), wieloletniego, realizowanego zarówno w kraju, jak i zagranicą cyklu portretowego, który stał się najsłynniejszym projektem artystki. Składający się, według obecnych badań, z kilkunastu tysięcy negatywów cykl, stanowi nie tylko unikatowe studium pojedynczych ludzkich losów, ale także wyjątkowo autentyczny dokument egzystencji społecznej. 

W sierpniu 1980 roku Rydet fotografowała strajk w stoczni w Gdańsku. W 1988 roku powstał album pt. „Obecność”, poświęcony spontanicznemu kultowi Jana Pawła II. Ostatnie projekty Rydet to „Nieskończoność dalekich dróg” (pierwsza wystawa 1980), w którym wątki egzystencjalne przenikają się z intymną refleksją nad śmiercią i wiarą, oraz „Suita Śląska” (1980–1990), złożony z autocytatów z wcześniejszych fotografii. Artystka zmarła w Gliwicach.

W 1989 roku Andrzej Różycki zrealizował film „Nieskończoność dalekich dróg. Podsłuchana i podpatrzona Zofia Rydet A.D. 1989”. Była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana, m.in. tytułami AFIAP i EFIAP oraz Nagrodą im. Witolda Romera. Jej prace znajdują się w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Fotografii w Krakowie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Kioto i w National Museum of Photography, Film and Television w Bradford (Wielka Brytania). Opiekę nad archiwum artystki sprawuje Fundacja im. Zofii Rydet, która inicjuje badania oraz organizuje wystawy jej twórczości.