---

By zrobić zdjęcie, należy ustawić w gotowości głowę, oko i serce. Fotografować to wstrzymać oddech, uruchamiając wszystkie nasze zdolności w obliczu ulotnej rzeczywistości. To sposób na życie.                           – Henri Cartier-Bresson

Pasją fotograficzną Zbigniew Kramarz (1923–1980) zaraził się na studiach architektonicznych w Krakowie. Ukończył Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej i jako członek Stowarzyszenia Architektów Polskich przez całe swoje zawodowe życie był związany z instytucjami konserwatorskimi, m.in. pełnił funkcję wicedyrektora Pracowni Konserwacji Zabytków w Lublinie, a od 1974 roku był zastępcą dyrektora ds. naukowo-konserwatorskich miejskiego Wydziału Konserwacji Zabytków w Zamościu. Jego realizacje architektoniczne były nagradzane licznymi wyróżnieniami, m.in.: projekt gmachu Teatru Dramatycznego w Lublinie, budowa kościoła Matki Bożej Królowej Polski w Zwierzyńcu oraz koncepcja urbanistyczna Dzielnicy Wschodniej Olsztyna. Był też współautorem publikacji o architekturze Zamościa w 30-leciu powojennym pt. „Zamość. Miasto idealne” (1980).

Zbigniew Kramarz należał do Związku Polskich Artystów Fotografików i Grupy „Plama” zrzeszającej doświadczonych fotografów, m.in.: Zbigniewa Zugaja, Janusza Urbana, Jana Urbanowicza, Stanisława Butryma, Stefana Kiełsznię, Jana Magierskiego i Andrzeja Polakowskiego. Jako członek rzeczywisty Fotoklubu Zamek przy Wojewódzkim Domu Kultury w Lublinie posiadał legitymację członkowską nr 007. Swoje prace wykonywał aparatami: Pentakon, Praktika i Flexaret, a odbitki sporządzał samodzielnie w domowej ciemni i prezentował z powodzeniem na wystawach fotograficznych w kraju i za granicą. Był laureatem m.in.  1. miejsca w konkursie fotograficznym „Lublin moje miasto” oraz nagrody specjalnej na II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Amatorskiej w 1964 roku za pracę „Nasze morze”.

Szczególnie interesowała go monochromatyczna fotografia architektoniczna. Jego styl kształtował się pod wpływem tradycji fotografii piktorialnej i twórczości działającego wówczas w Lublinie Edwarda Hartwiga (1909–2003). Harmonijna kompozycja, precyzyjnie skomponowane kadry, budowanie atmosfery za pomocą światłocienia i estetyka nawiązująca do tradycji malarskiej szczególnie widoczne są w jego architektonicznych ujęciach Lublina i Zamościa.

Z biegiem czasu zainteresowania fotograficzne Zbigniewa Kramarza ewoluowały, a tematem przewodnim jego fotografii stał się człowiek i jego otoczenie. Artysta szczególnie chętnie uwieczniał życie codzienne, koncentrując się na spontanicznych momentach uchwyconych między ludźmi, mgnieniach oka, w których pojawiają się emocje. Czystą autentycznością emanują jego zdjęcia przedstawiające dzieci, które obserwują rybki pływające w butelce, w skupieniu wpatrują się w marionetkę czy przez mleczną szybę zaglądają do wnętrza gabinetu okulistycznego.

O otwartości i sympatii, z jaką fotograf podchodził do swoich modeli, świadczy portret chłopca z myszką na ramieniu bez wstydu patrzącego w obiektyw, fotografii pt. „Na najwyższym szczeblu”, przedstawiającej starszego mężczyznę w okienku portierni (nagrodzonej medalem głównym na Międzynarodowej Wystawie Fotograficznej Bratysława/Praga w 1958 roku) czy portret zamyślonego lubelskiego dorożkarza, za który otrzymał wyróżnienie podczas XV Ogólnopolskiej Wystawy Amatorskiej Fotografii Artystycznej. Przy pomocy obiektywu Zbigniew Kramarz tropił zwykłą codzienność: podpatrywał pracę miejskich konserwatorów, uważnie przyglądał się muzykom i marynarzom (był również pasjonatem żeglarstwa), uwieczniał ludzkie smutki i radości, często puentując je subtelnym humorem.

W 2025 roku, z inicjatywy rodziny Artysty, kolekcja prac Zbigniewa Kramarza, na którą składają się czarno-białe odbitki żelatynowo-srebrowe i bromowe, kolorowe przezrocza oraz dokumentacja dyplomów i nagród, wzbogaciła zbiory Muzeum Fotografii w Krakowie.

Wybrane wystawy:

Salão de Arte Fotográfica Internacional do Grupo Desportivo da CUF, Barreiro – Portugal

Nemzetkozi Foto Kiallitas Budapest 1957

I Międzynarodowa Wystawa Fotografii Artystycznej Warszawa 1957

PREM-FOTO Prelouc – CSSR

Mezinarodni vystava umelecke fotografie Bratislava – Praha 1958-1959

IX Ogólnopolska Wystawa Amatorskiej Fotografii Artystycznej Warszawa 1959

Konkurs Fotograficzny „Lublin moje miasto”

Magyar Fotomuveszek Szovetsege

III Ogólnopolska Wystawa Fotografii Amatorskiej Lublin 1964

Przygotowała Eliza Kubiak

Adiunktka, Dział Inwentarzy MuFo