Jadwiga Zamoyska. Zakopiańskie wspomnienie w stulecie śmierci

Jadwiga Zamoyska urodziła się 4 lipca 1831 roku jako córka Tytusa Działyńskiego i Gryzeldy z Zamoyskich. Ojciec jej był znanym działaczem politycznym i kulturalnym, twórcą Biblioteki Kórnickiej, a także jednym z założycieli, a następnie prezesów Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Jadwiga dorastała więc w domu przesiąkniętym patriotyzmem, religijnością i przekonaniem o konieczności służby społecznej. W 1852 roku wyszła za mąż za blisko z nią spokrewnionego generała Władysława Zamoyskiego, polityka związanego z paryskim Hotelem Lambert. W trakcie pobytu w Paryżu, pod wpływem ideologii głoszonych przez zakon oratorian, wpadła na pomysł założenia szkoły dla kobiet uczącej życia w duchu chrześcijańskim, który zrealizowała w 1882 roku, zakładając w Kórniku Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Po 3 latach funkcjonowania, ze względu na utrudnienia ze strony władz pruskich, zmuszona była przenieść szkołę najpierw do Lubowli na Spiszu, potem do Kalwarii Zebrzydowskiej, by ostatecznie ulokować ją 11 czerwca 1891 roku w Kuźnicach w Zakopanem, w wyremontowanym i zmodernizowanym budynku dawnej administracji huty żelaza. Szkoła ta cieszyła się poparciem kościelnym i społecznym. Uczennice uczestniczyły zarówno w teoretycznych zajęciach z rysunku, śpiewu, literatury, geografii i historii Polski, jak i nabywały praktyczne umiejętności z zakresu szycia, haftu i gotowania. Dbano też o staranne wychowanie religijne uczennic w duchu propagowanym przez założycielkę. Jedną z najbardziej oddanych pracownic Szkoły okazała się być córka Jadwigi, Maria Zamoyska (1860 – 1937), która młodzieńczy zamiar poświęcenia się życiu w zakonie, zmieniła na żarliwą pracę w Szkole Domowej Pracy Kobiet.
Jadwiga wiele czasu spędzała w Paryżu, starała się jednak w miarę możliwości odwiedzać założoną przez siebie placówkę w Zakopanem, jak to miało miejsce w 1919 roku, kiedy po zakończeniu I wojny światowej, należało zająć się jej ponowną organizacją. Ostatnie lata życia Jadwiga spędziła w Kórniku, gdzie zmarła 4 listopada 1923 roku i tam też została pochowana. Dwa lata wcześniej, 13 lipca 1921 roku otrzymała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej na polu działalności wychowawczej i filantropijnej”. Zaraz po jej śmierci rozpoczęły się starania zmierzające do uznania jej wyjątkowej religijności i pracy dla społeczeństwa. Za zgodą kurii arcybiskupiej w Poznaniu rozprowadzano obrazki z wizerunkiem Jadwigi i modlitwą. Stowarzyszenie Matki Bożej Dobrej Rady w Kuźnicach podjęło zaś starania o jej beatyfikację. Oficjalny proces beatyfikacyjny rozpoczęła Kuria Metropolitalna w Poznaniu 27 listopada 2012 roku Jadwiga Zamoyska w związku z tym otrzymała tytuł Służebnicy Bożej. Sejm RP uchwałą z dnia 22 lipca 2022 roku zdecydował o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej.
Zbiory Muzeum Fotografii w 2020 roku wzbogaciły się o kolekcję zdjęć pochodzących z lat 90. XIX w., ukazujących m.in. uczennice Szkoły Domowej Pracy Kobiet w momencie jej funkcjonowania w Kuźnicach, ale także portrety górali, portrety Marii Zamoyskiej w plenerze, widoki tatrzańskie oraz architekturę zakopiańską. Autorką fotografii była Jeanne Houcke (1860 – 1930) przyjaciółka Marii Zamoyskiej. Towarzyszyła ona w podróżach Zamoyskich do Polski, gdyż na stałe mieszkali oni w Paryżu. Podczas pobytów na ziemiach polskich autorka zdjęć nauczyła się podstaw języka polskiego. Jej fotografie odznaczają się wysokim poziomem technicznym, poprawnym kadrowaniem oraz niezwykle ciekawym ujęciem portretowanych osób.

Przygotowała dr Anna Janota-Strama
Dział Inwentarzy MuFo